Ba bébé nigeriens babwakami na bibale: rite d'initiation to relique ya tango mosusu parmi ba Ijaw na ba Yoruba?

Ezali na mimeseno ya mimeseno oyo ezali koboya bososoli ya mikolo na biso. Kati na bonkɔkɔ yango, bonkɔkɔ moko ya kokamwa mpe oyo ezali kobimisa ntembe na Nigeria elamusaka mayele mabe mpe kozanga kososola: kobwaka bana mike na bibale. Molulu yango, oyo bato ya Ijaw mpe ntango mosusu bato ya Ilaje basalaka, ezali kobenda likebi mpo na ebandeli na yango ya kobombama mpe bilembo na yango mingi. Soki otali yango na mbala ya liboso, likambo moko ya kokamwa, ezali na likambo moko te oyo ezali kotungisa momeseno yango, engebene bato oyo basalaka yango.

Na Bolowo, na Etat ya Ondo, Cheif Tansemi, moto ya lokumu na kati ya lisanga, azali kotelemela bikateli ya mbangumbangu: "Ezali mosala oyo ekangisaka bana na biso na mayi, élément central ya kobika na biso." Kasi bonkoko oyo euti wapi oyo emonani lokola ezali kotambola na molɔngɔ́ oyo ezali komonana polele te kati na oyo ya kala mpe ya ntango na biso?

Mai, mpema ya ntina mingi kati na ba Ijaw

Ba Ijaw bazali moko ya mabota oyo eleki kala na Nigeria, bafandaka mingimingi na bitúká oyo ezali pembenipembeni ya bibale na Delta ya Niger. Boyokani na bango na mai eleki mosika mposa ya nzoto ya pɛtɛɛ; ekangami na bindimeli na bango, na molimo na bango mpe na lolenge na bango ya bomoi. Mpo na bango, mai ezali elembo ya kobota, ya bomoi, mpe esengeli kokɔtisa mwana nyonso oyo abotami sika na élément oyo oyo ezali kobongisa bomoto ya bato. Mosika na batisimo ya boklisto, kozindisama wana ya molulu elukaka komesana na mwana esika oyo ezali na ntina mingi mpo na kobika na ye.

Molulu yango esalemaka na bosikisiki mpe na likebi. Ezali na motuna te ya kobwaka kaka bebe na mbonge ya mobulu ya ebale. Kasi, bakɔtisaka bana mike na mai soki bakokisi sanza mibale, mbala mingi na molulu oyo bankulutu batambwisaka. Ezali pene na mosala ya boyambi na mokili ya ba Ijaw, epai mai ezali bisika nyonso. Cheif Tansemi alobi yango na mokuse boye: “Mai ezali mama na biso oyo eleisaka biso, epesaka biso bilei mpe masanga.

Osun mpe banzambe ya ebale ya Yoruba

Kati na Bayoruba, milulu oyo esalemaka zingazinga ya bibale ekómaka lisusu na nzela. Epai wapi bato ya Ijaw bazindisaka bana na bango na mai mpo na bantina ya kosalela mpe ya mimeseno, Bayoruba bamonaka yango lokola likambo ya elimo mingi. Mingimingi, na etúká ya Osun, Ebale Osun ezali kaka mai te; ezali esika ya kofanda ya Osun, nzambe-mwasi ya kobota mpe ya bozwi. Milulu ya ebale awa ezali kaka ya elilingi te, ezali libondeli epai ya nzambe oyo mpo na kopambola mpe kobatela mwana. Ezali momeseno oyo epalangani mingi mpe oyo bato bamemyaka, mingimingi na ntango ya fɛti ya Osun-Osogbo, epai bankóto ya bato oyo basalaka mobembo bayaka kokumisa nzambe-mwasi yango.

Lokola Oloye Ifayemi Elebuibon, moko ya babateli ya mimeseno ya Yoruba, alobeli yango, "Kozindisa bebe na ebale Osun ezali lolenge ya kokangisa ye na nguya ya elimo ya bato na biso. Ezali batisimo ya bule na nse ya libateli ya Osun, mama." ya kobota."

Spiritualité mpe symbolisme: lien oyo ekoki kokabwana te

Mimeseno mibale, atako ekeseni na bosaleli mpe bantina na yango, emonisi ntina ya mai lokola boyokani ya ntina mpe ya molimo mpo na masanga wana. Ezala mpo na kokɔtisa mwana na esika oyo mai ezali kati na bato ya Ijaw to mpo na kopambola ye na libateli ya Nzambe epai ya Bayoruba, mosala ya kozindisa mwana na ebale eleki mpenza bonkɔkɔ ya pɛtɛɛ: ezali lolenge ya kokoba kondima moko ya kala epai mai ezali ezala liziba ya bomoi mpe nzela ya molimo.

Ba Ijaw, oyo na lisolo ya bato bautaki na Oru, bato oyo bautaki na Lobwaku ya Nil, oyo bautaki na mikili mosusu, babongisaki bomoi na bango zingazinga ya banzela ya bibale ya Delta ya Niger. Mai awa ezali synonyme ya kobika, bomengo, kasi mpe kobatelama. Bokangami wana oyo etɛngamá te na bibale esili koleka nkola moko kino nkola mosusu, na bisika oyo bato batyelaka makambo ya sika ya mikolo na biso motema te, kasi bato bazali komemya bonkɔkɔ ya bankɔkɔ.

Mpo na bato ya Yoruba, ebale yango ezali kaka te esika oyo bozalisi, ezali nzoto mpenza ya Osun, nzambe oyo azali kokɛngɛla bana na ye. Elembo yango eumelaki na boumeli ya bambula, mpe kozindisa bebe na ebale na nse ya litambwisi ya Osun ezali kaka te kosukola ye na mai. Ezali kopesa ye lipamboli ya nguya ya bonzambe oyo ebatelaka mpe etambwisaka.

Tango bonkoko ekutani na modernité

Kasi lokola na milulu mingi ya kala, momeseno yango endimami na bomoko te lelo oyo. Na eleko oyo komeka ADN mpe minganga ya mikolo na biso ezali kobebisa bindimeli ya elimo, bato mosusu bazali kotya ntembe na ntina ya milulu yango, mingimingi na bingumba. Nkola ya bilenge, mbala mingi mosika na makambo ya solo ya bibale mpe etondi na bopusi ya mokili mobimba, ezali mokemoke kokabwana na mimeseno yango.

Basusu bamonaka ete kozindisama yango ezali momekano ya kala. Ezalaki kutu na ba cas isolé mais ya solo esika tradition oyo esalelamaki mpo na ko vérifier légitimité to paternité ya mwana : soki bébé a flotter, alors ezali "légitime". Atako lolenge wana ya momeseno ezali kolimwa, ezali kokoba kotungisa makanisi mosusu.

Entre tradition na modernité, nini ekomi na rite oyo?

Molulu ya bana mike oyo bazali kozinda na bibale kati na bato ya Ijaw mpe ya Yoruba ekundolisi biso makambo ya mindɔndɔmindɔndɔ mpe bozwi ya bindimeli ya bato ya Afrika. Na bisika yango, mai ezali kaka eloko moko te; azali makasi, mama oyo azali kobatela mpe lien na bonzambe. Atako momeseno oyo ekoki komonana lokola likambo ya kokamwa, kutu ya mobulu, mpo na baye basosoli yango te, mpo na bato oyo ezali mosala mosantu, oyo ekanamaki mpo na kobatela mpe kotambwisa bana na bango uta na bantango ya yambo ya bomoi.

Kasi, lokola mimeseno mingi ya mimeseno na mokili oyo ezali kobongwana nokinoki, bonkɔkɔ yango ezali kokutana na mikakatano oyo ezali se kobakisama. Avenir ekoyebisa soki ekolanda kosalelama, to soki ekolimwa mokemoke lokola bilenge bazali kolongwa na bindimeli ya bankɔkɔ. Oyo ezali ya solo ezali ete, mpo na baye bazali naino kosalela yango, bonkoko oyo ezali komonisa mingi koleka kozinda na mai ya pete: ezali boyokani na bankoko, na bilimu, mpe na ntina ata mimeseno na bango.