Kenya: Cour suprême ezongisaki matata na kozongisaka mobeko ya misolo ya 2023 oyo ebimisaki ntembe

Cour suprême ya Kenya euti kozongisa matata na kozongisaka mobeko ya misolo ya 2023, mokano moye mozongisaki ntembe makasi nzinganzinga ya mpako mpe ntalo ya bomoi na mboka eye. Texte oyo, oyo esungami na gouvernement ya William Ruto, e provoquer protestation makasi ya populaire, mingi mingi mpo na ba hausses ya impôts mpe ba réductions ya ba subventions, ba mesures oyo ebeta makasi ba familles ya revenu moke mpe classe moyenne ya Kenya.

Cour suprême, arbitre ya standoff économique mpe social

Validation ya projet yango na Cour suprême elendisi pouvoir exécutif, epesi nzela na président Ruto asalela réforme économique oyo ebimisaki polémique oyo ezali na tina, kolanda ye, « ko stabiliser » misolo ya leta mpe kobenda investissement étranger. Kasi, mpo na bato mingi ya Kenya, likambo yango ezali elilingi ya kokabwana na mikano ya kampanye ya Ruto, oyo elakaki nkita ya boninga mingi mpo na bana-mboka oyo bazali kobunda. Mobeko moye mozali mingi mingi na bomati ya TVA na carburant mpe mpako ya kobakisa mpo na télécommunications mpe immobilière, ba secteurs ya ntina mingi mpo na eteni monene ya population.

Ekateli eye ya tribunal eyei nsima na basanza mingi ya ntembe makasi. Bato oyo batɛmɛlaka makomi yango bamonisaki mbala na mbala komitungisa na bango mpo na kobeba ya bomoi ya bato, bakanisaka ete mobeko yango ekobakisa bobola na ndenge ekosala ete bato oyo bazali na likama mingi te bakoki kozwa biloko mpe misala mingi. Ba syndicats, ba organisations ya société civile mpe ndambo ya opposition politique mpe ba dénoncer massivement texte oyo, koloba que augmentation ya impôts ezali injuste mpe déconnecté na ba réalités ya ba ndako ya Kenya.

Projet de loi oyo ezali symbole ya ba contradictions ya administration ya Ruto

Position ya président Ruto na réforme oyo ya impôts ezali kaka ko accentuer ba critiques, lokola alakaki na ebandeli politique économique favorable mpo na basali mpe ba petites entreprises. Kasi, mobeko oyo, oyo ematisaka mpako nzokande ekitisaka ba subventions, emonani lokola eyokani mingi na ba impératifs financiers internationals koleka na ba expectations ya mboka. Basungi ya Ruto atako bongo balobi ete mikano miye misengeli mpo na kopekisa banyongo ya ekolo oyo ezali se kokola mpe kolendisa autonomie financière ya mboka.

Ba économistes ya gouvernement ba lakisi que bomati ya TVA mpe ba impôts na ba secteurs économiques stratégiques mosusu esengelaki ko injecter ba revenus ya sika na ba coffres publiques, oyo e lembisami na tango oyo na niongo ya libanda ya monene. Kasi bato oyo batyolaka mayele yango bamonisi ete mpako yango ezali na likama ya kokanga lisusu ba petites entrepreneurs mpe ba consommateurs ordinaires. Ba sondages oyo euti kosalema kala mingi te emonisi ete makanisi ya bato ezali kaka kotɛmɛla mobeko yango, mpo na kondima ete ezali kokesana na bilaka ya maponami mpe ezali kobebisa ezalela ya nkita oyo esilá kolɛmba, oyo ezali komonana na bomati ya ntalo ya bilei mpe na bozangi mosala oyo ezali kotungisa.

Vers vague ya sika ya ba protestations?

Mokano ya Cour suprême ekoki kobimisa rond ya sika ya botelemeli mpe bosangisi bato na Kenya mobimba. Na mobu moleki, botelemeli mingi ya monene esi eninganisi Nairobi mpe bingumba misusu ya minene ya mboka, esika wapi bana mboka bapamelaki bomati ya ntalo mpe bokiti ya makoki ya kosomba. Mayangani maye makoki kozwa makasi na mikolo mikoya, lokola opposition oyo ekambami na Raila Odinga mpe ba syndicats basila kosenga misala ya botelemeli bozongisi mobeko moye.

Spectre ya désobéissance civile ezali kopesa kilo na climat social ya Kenya, mingi mingi lokola bakambi mingi ya ba communautés mpe ba organisations ya société civile bamoni validation ya projet de loi oyo lokola trahison ya bilaka ya justice sociale mpe équité économique. Bazali kobanga ete mbongwana yango ekotia lisusu bokeseni ya nkita ya polele kati na ba classes sociales, na tango oyo mboka ezali kobunda mpo na kozonga na ba impacts ya pandemie ya COVID-19 mpe crise climatique oyo ezali kotungisa mbuma na yango.

Na mokuse, Cour suprême ya Kenya, na nzela ya mokano oyo, ebandi lisusu débat national autour ya modèle économique mpe fiscal ya mboka. Atako emonani ete guvɛrnema ezwi ekateli ya kokende liboso na mbongwana wana oyo ezali kobimisa ntembe, société civile mpe eteni monene ya bana-mboka batikali na ekateli ya komonisa ete bayokani te na likambo oyo bamonaka ete ezali kilo ya mpako oyo ekoki kokanga motema te. Kenya ezali bongo kokota na eleko oyo boyokani ya bato ekokaki komekama, nzokande camp moko na moko ekangami makasi na bisika na yango, kati na bosenga ya budget mpe bosembo ya bato.