Tchad : rupture historique na France mpe prétention ya souveraineté

Tchad ezwi mokano ya kolongola boyokani ya bobateli mpe bokengi maye ekangisaki yango na France, mokano moye mokozanga te kobimisa ba réactions na niveau national mpe international. Soki tokanisaki que collaboration militaire entre Paris na Ndjamena ezalaki lisolo ya bolingo munene, sikoyo mopepe ya fraîcheur, to défi, ezali ko souffler na partenariat oyo. Kasi, nini ezali nsima ya kokabwana yango?

Tchad moko oyo azongeli ba droits na ye

Mpo na mingi, mokano moye mozali komonisa mbongwana ya lisolo mpo na Tchad, mboka oyo, uta bambula mingi, mbala mingi emonanaka lokola satellite ya politiki ya France na Afrika. Kozanga bilikya ya solosolo ya komikokisa bango moko mpe kozala na boyokani na basoda ebimisi kozanga bosepeli mpe nkanda epai ya bato. Boyokani ya bobateli, oyo esalemaki na 2015, elingaki kozala malamu mpo na kopesa garantie ya bokengi ya mboka liboso ya ba menaces ya ba terroristes, kasi na boumeli ya bambula ekomaki elembo ya boyokani ya kokokana te, esika wapi matomba ya France nde ezalaki mingi. Na bolongoli oyo, emonani ete guvɛrnema ya Tchad ezwi bokonzi likoló ya lisolo na yango mpe emonisi lotomo na yango ya kozala na bokonzi.

Ba réactions : entre euphorie na soucis

Mbala moko nsima ya liyebisi yango, mingongo ebimaki, oyo emonisaki esengo mpe komitungisa. D’une part, ba nationalistes, bazali koyemba ba slogans mpe kolakisa ba drapeaux, bazali kokumisa mokano oyo lokola elonga likolo ya pouvoir colonial ya kala. Epayi mosusu, ba analystes babombaka te bobangi na bango mpo na bokengi — likambo ya ntina mingi na etuka ya instable boye. Kozanga lisungi ya basoda ya France ekoki kosala ete Tchad ezala na likama mingi mpo na bituluku ya basoda oyo bazwaka mabele ya malamu na Sahel. Mokakatano ekozala bongo kolendisa makoki ya kati ya mboka nzokande ekopekisa mboka kozinda na anarchie.

Lokasa ya sika na lisolo ya Tchad?

Abrogation oyo ya accord na France ezali kaka événement isolé te, kasi ezali na kati ya tendance ya contestation ya monene ya ba relations postcolonial entre Afrique na Occident. Tchad ezali yango moko te, lokola bikolo mingi ya Afrika bibandi kolimbola lisusu boyokani na bango mpe koluka boyokani ya sika na scène internationale. Chine, Russie mpe ba puissances misusu oyo ezali kobima ezali koluka kozwa esika ya makolo na Tchad mpe na Afrique. Ba étapes oyo ekolanda mpo na gouvernement ya Tchad ekozala ya ko gérer transition stratégique oyo tout en soulager ba tensions internes mpe ko assurer que, mbala oyo, bitumba mpo na souveraineté ebongolami na ba résultats concrètes mpo na population.