Togo: Bato 3 bakufi mpe ebele bazoki na mobulu ya kotelemela gouvernement

Lomé azali kobongwana na keg ya poudre. Uta adoption ya ba réformes constitutionnelles, population, batomboki mpe déterminée, ebimi na balabala mpo na ko dénoncer putsch institutionnelle. Bato ya mibeko bazali kosala grève. Motángo ya bato bazali mingi: bato misato oyo bazalaki kosala mobulu bakufi, ebele ya bato bazoki, mpe bato mingi bakangami. Mpe ezali mosika na kosila.

Protestation oyo epelisaka

Uta le 26 juin, bokutani ya bato bozali kotandama na mikolo mingi, bosengami na ba coalitions lokola "Touche pas à ma constitution" mpe ba influenceurs ya mboka. Botelemeli boye bozali kopesa motuya na etɛlɛmɛlo ya sika ya Faure Gnassingbé, oyo azali sikoyo mokambi ya Conseil des ministres —esika oyo ezali na ndelo ya mandat te, oyo ekoki kozongisama sika kaka na Assemblée. Mpo na opposition, ezali « coup d’Etat constitutionnelle », bokangami ya bokonzi na dynastie Gnassingbé.

Ba manifestations, surtout na Bè mpe na avenue Marina, batelemisaki ba barricades, batumbaki ba pneus, ba chanaki makelele ya botomboki, mpe elakisaki frustration ya bilenge oyo bazwaki mpasi na chômage mpe na ba coûts ya vie ya likolo.

Repression makasi mpe ba résultats ya somo

Réaction ya ba forces de sécurité – police, gendarmerie, mpe ba soldats – ezalaki brutal. Gaz lacrymogène, ba batons, mituka ya blindés, ba arrestations na ndaku... nionso wana ekomamaki na mobulu oyo ezangi bokeseni, tango mosusu elobami lokola ba raids ya mibali oyo balati bilamba ya civil na Lomé . Bato misato oyo bazalaki kosala mobulu babungisaki bomoi na bango na bitumba biye. "Toyebisami mpo na makila oyo mampinga mabongisi," epameli mouvement "Kosimba mobeko likonzi na ngai te".

Ba vidéos oyo bakabolaka na ba médias sociaux ezali kolakisa bokangami ya nsɔmɔ, kobetama, mpe ata oyo balobi ete banyokolaki bango, oyo Amnesty International epesi . Balobaka ete ebele ya bato bazoki na masasi, masasi, to na kopema. Ba opposants ata zomi na mibale bakangami na quartier Bè . Ba quartiers ya kelasi ya mosala ezali kopela mɔ́tɔ: gaz lacrymogène oyo ezali kobundisa mabanga, basoda bazali kokutana na ba civils oyo bazali na bibundeli te.

Litambe moko mosika mingi mpo na kokende na autocratie

Ba protestations wana ebimaki na esika moko te. Bazali na kati ya cycle moko ya molayi : Togo ezali na nse ya ekanganeli ya libota ya Gnassingbé banda 1967. Faure azuaki esika ya tata na ye na 2005, sima a ratifiaki constitution ya sika na 2024, a reshaper régime na Cinq République sous contrôle na ye moko : transition na système parlementaire, ko maintenir pouvoir indirectement via position ya Premier ministre pouvoir ya kozongisama sika mpo na ntango oyo etyami ndelo te. Bato mingi ya opposition bamonaki ete mwango yango ezalaki mayele mabe mpo na koyeisa molai bokonzi na ye ya politiki oyo ezangi ndelo.

Ata yambo na mayangani maye mauti kosalema, bokeseni ya politiki mpe ya bomoi ya bato ezalaki kobima : na sanza ya motoba, bokangami ebele ya ba blogueur, ba activistes, mpe bilenge baye bazalaki kosala mobulu esilaki kosalema, mpe lisusu bokangami ya ba médias ya monoko ya Lifalanse lokola RFI mpe France 24.

Togo na bord ya collapse démocratique

Soki mobilisation ekobi, scène ya Togo ekoki ko incliner na crise aiguë . Gouvernement ezali kobombana sima ya ba soucis ya sécurité mpo na ko justifier repression, ko décrire ba manifestations lokola menace institutionnelle . Liboso na yango, ba mouvements ya protestation ezali kosenga kobimisa ba prisonniers politiques, kozongisa bonsomi ya public, mpe kolongolama polele texte ya sika ya constitution.

Point de retour na bitumba wana ekosimba eyano na mituna mibale ya ntina : mampinga makotikala fidèle na régime to ekozwa mokano ya kosala rôle ya arbitre ? Masolo ya solosolo ya ekólo ekobanda, to guvɛrnema ekopona komikangama na boyangeli ya ebende?

Crise oyo ya Togo ezali ko résonner na climat fragile ya Afrique, esika coup d’Etat, autoritaire, mpe érosion démocratique ezali se komata. Lisanga ya mokili mobimba ezali kotala, koleka liboso, lokola nde ezali komona koningana ya mabele ya politiki oyo ezali koya. Na nse ya ba projections, Paris, CEDEAO, UA, mpe UE bakokoka lisusu te kosepela na ba déclarations ya principe : intervention na bango —diplomatique to humanitaire —ekoki kokoma décisif.