Gabon: Article 53, Ivoire na sauce Oligui?

Alain Claude Bilie-By-Nze azali kobeta alarme : Gabon, na transition mobimba sima ya coup d’Etat ya 2023, ezali pene ya kozanga point de retour historique. Général Oligui Nguema , président intérimaire, azelami kosala ete bilaka ya mbongwana ya mobeko likonzi mpe ya démocratie ezala ya solo. Kasi ntango montre ezali kobɛtabɛta, kozipa yango ezali kaka.

Projet ya constitution ya transition oyo ekambami na Brice Oligui Nguema ekoki mpenza kozala version gabonise ya sika ya Ivoirité. Article 53, oyo epamelami mpo na ba critères ultra-restrictives na yango, elongoli pene na 94% ya ba Gabonis na ebonga ya présidence.

Kozonga ya modèle moko ya likama

Mobeko moye mozali kokundola na ndenge ya kotungisa politiki ya Ivoirité, oyo elongolaki Alassane Ouattara na maponami ya mokonzi ya mboka ya 2000 na ntina ya koloba ete azalaki "Ivoire d'origine" te. Na likambo ya Gabon, article 53 emonani lokola esalemi mpo na kopekisa makasi accès na judiciaire suprême na petite élite, na risque ya kokabola ekolo na ba bases oyo ekokani na oyo ebukaki Côte d’Ivoire.

Ba critères nationales, mingi mingi oyo etali nationalité ya ba parents, ezali surtout single. Mingi bazali kobanga ete yango ekozongisa lisusu mayoki ya bolongolami kati na bana mboka ya origine mixte to oyo bazali na baboti oyo bazwami na bomoto, lokola Ivoirité elongolaki biteni mobimba ya bato ya Ivoire. Lisusu, bosenga ya kokoba kofanda na Gabon, na contexte ya diaspora ya monene, ezali lisusu kopekisa ba possibilités ya talent ya libanda mpo na ko contribuer na gouvernance nationale.

Spectre ya exclusion ya sika

Motuna oyo ezali na mbɛbu ya moto nyonso ezali soki Oligui ayebi bombe à temps oyo akokaki kosala na version exclusive oyo ya Constitution . Bato ya Gabon, oyo bazali koluka dynamique politique ya sika ya sima ya Bongo, bazali na risque ya komona bilikya na bango esili soki élite ya lelo etie mobeko oyo ezali ko marginaliser majorité.

Epekiseli ya mbula, oyo elongolaka bato ya mbula nsambo oyo ntango mosusu bamonaka lokola bisika ya kobomba mayele mpe ya eksperiansi, ezali kaka mokakatano te. Santé, critère subjectif na maboko ya collège médical, etikaka mpe ba doute na transparence ya processus. Mpe ba critères ya libala ezali mpenza kokamwisa. Nyonso oyo ezali kozongela lolenge moko ya arbitraire to ya manipulation oyo ekoki mpenza kozala poison ya République gabonée ya sika.

Rendez-vous oyo ozangaki na Histoire?

Oligui, oyo akanisami kozala moto ya bozongisi sika, azali kokutana na mokakatano moko : kolakisa ete mbongwana oyo ekokita te na bolongolami ya kobombama ya ba forces actives ya mboka. Peuple gabon akozala peut-être na patience te ya ko vivre « Ivoirité », surtout mpo Histoire elakisaki ndenge nini lolenge oyo ya politique régressive ekoki komema na ba conflits internes.

Espectre ivoire ezali vraiment wana. Mpe soki Oligui azali ko persister na ko défendre article 53 oyo ebendi tapis libanda na se ya majorité ya peuple gabon, akoki kosangana na liste ya baye, malgré bilaka na bango, bakozala kozanga "nomination na bango na histoire".