Gabon: Elenge moko azali ko risquer 5 ans ya boloko mpo afingi président

Gabon ezali koleka na likambo oyo emonaná naino te na bokangami ya elenge moko ya mibu 15, afundami mpo na kofinga président Brice Oligui Nguema. Elenge oyo, nsima na kobimisa vidéo virale oyo ezali kolakisa ye na scène provocante na t-shirt oyo ezali na image ya président, azali na risque ya 5 ans ya boloko mpe amende ya 5 millions ya FCFA. Likambo yango ebimisaki ntembe makasi, mingimingi na ntina na kosalelama ya kopekisa bato liboso ya kotyola, ata epai ya bana mike. Elenge mobali yango, oyo bakatá ye nsuki mpe azali kosɛnga bolimbisi, azali kozela etumbu na ye.

Tango satire ekomi crime

Affaire yango ekamwisaki eteni monene ya bato, emonisaki ete bakambi ya Gabon bazalaki na bozindo ya kolekisa ndelo mpo na kotyola mpe kotyola makambo ya politiki.Atako likambo oyo elenge mobali yango asalaka emonani, na mikili mosusu, lokola lolenge moko ya kobimisa makanisi to masɛki mabe , bato basalelaka yango na makasi oyo ezangi momeseno na Gabon. Ezali bokundoli ya climat ya répression oyo mbala mingi ezalaka na ba régimes transitoires, esika ordre ebatelami na loboko ya ebende.

Bilili ya elenge oyo azali kosenga bolimbisi, oyo ebimisamaki na bapanzi sango ya mboka, ebimisaki mbonge ya lisungi, kosenga mawa mpo na mwana moke oyo. Koko ya elenge oyo, préfet ya etuka ya Etimboué, ye moko abondelaki na miso ya bato nyonso na président alimbisa likambo ya mwana ya mwana na ye. Kasi, magistrat ayanolaki malamu te na masengi ya kotika motema, mpe atyaki elenge mobali yango na bolɔkɔ liboso ya kosambisa.

Klima ya kokangama oyo ezali se kokola?

Likambo oyo ezali likambo oyo esalemaka kaka yango moko te. Uta coup d’Etat ya août 2023, oyo esukisaki présidence ya Ali Bongo, ba actes ya repression ebele ya ndenge wana elobami. Na suka ya sanza ya mwambe, bilenge oyo bakangamaki na Port-Gentil mpo “balonaki bobangi” bakataki bango nsuki mpe bakitisaki bango nsɔni na miso ya bato, momeseno oyo emonani lokola ete ezali kozongelama. Régime transitionnel, oyo etambwisami na Oligui Nguema, ezali komatisaka milende mpo na kobatela ordre mpe sécurité, kasi na ntalo ya climat ya répression oyo ezali se kokola.

Bobele na ntango yango, bokangami mosusu oyo ezali na boyokani na misala ya politiki, lokola oyo ya ba syndicats oyo bazali kotelemela, ezali kolakisa ete nguya ekómi makasi liboso ya lolenge nyonso ya bokeseni. Lokola Gabon ezali koluka komi inventer lisusu sima ya ba décennies ya pouvoir sous dynastie Bongo, affaire oyo ebimisi mituna na oyo etali makoki ya régime ya sika ya ko établir vraie liberté d’expression.

Bilenge ya Gabon na nse ya pression

Kondimama ya elenge yango ekoki kozala na bopusi likoló na lolenge oyo bilenge ya Gabon bamonaka bonsomi ya koloba mpe boyokani na bango na bokonzi. Na mboka oyo mbala mingi maseki, satire mpe maloba mabe ya politiki ezwamaka na lolenge ya ba caricatures virales to ba vidéos ya maseki na ba réseaux sociaux, likambo oyo ekoki kokitisa molende ya bilenge mpo na kobimisa makanisi na bango na bonsomi.

Na suka, likambo oyo ekoki kozala momekano mpo na régime ya sika mpo na komona soki ekopona koyangela na nzela ya bopemisi to soki ekopona lolenge ya boyokani mingi na population na yango. Litomba ya bosambisami boye nde ekoyeba mbala mosusu nzela oyo Gabon ekozwa na eleko oyo ya sima ya Bongo.