Constitution du Gabon - Jean-Rémi Yama: "Oligui? Tobotami dictateur te, tokomi moko".

Gabon ezali komibongisa mpo na moment décisif na référendum mpo na Constitution ya sika. Projet oyo ebimisi polémique makasi mpe ekoki ko fracturer lisusu société ya Gabon. Jean-Rémy Yama, sénateur ya transition mpe opposant ferveux ya texte, akebisi ete proposition eye eko concentrer pouvoir trop na maboko ya futur président, dérive oyo ekotia démocratie na danger.

Constitution moko oyo ezali kotungisa

Na bokutani ya bapanzi sango oyo esalemaki le 2 octobre 2024, Jean-Rémy Yama amonisaki mitungisi na ye mpo na bosangisi ya nguya eleki ndelo oyo mobeko ya sika ya moboko epesi. Texte yango epesi président contrôle disproportionné, surtout sur la justice, oyo ekoki kolendisa ba excès autoritaires. Mpo na Yama, “kopesa nguya mingi na moto moko ezali libyangi ya kobebisa,” mpe akundweli biso ete moto moko te abotami dictateur , kasi ete zingazinga na bango mpe makambo na bango ekoki kosala ete azala bongo. Eloko ezali kotungisa ye mingi koleka ezali bosangisi ya nguya misato na loboko moko, likama mpo na lipanda ya bosembo engebene ye .

Bozongi na Constitution ya 1991?

Mpo na Yama, lolenge mosusu ya malamu ekozala ya kozonga na Mobeko-Likoló ya 1991 , makomi ya moboko oyo ezwamaki nsima ya Likita ya ekólo, oyo esalaki ete nguya ezala na boyokani malamu mpe ebatelama makasi ntomo ya bana-mboka. Azali kotyola polele mbongwana 801 oyo esalemi na Mobeko Likonzi ya lelo, oyo amoni ete ekoki te mpo na ko garantir démocratie ya solo. Yango wana asengi na président ya transition, Général Brice Clotaire Oligui Nguema , alongola projet oyo mpe a adopter approche plus consensuelle. Yama azali koloba na molende ete: “Projet oyo ekaboli bato ya Gabon,” mpe azali kotingama na likambo oyo ete kolongwa na bokabwani na référendum ekozala mabe mpo na bomoko ya ekólo engebene masakola na ye .

Référendum oyo ekaboli mingi

Projet ya Constitution, oyo esungami na Conseil national constitutionnel (CCN) , ekaboli makasi makanisi ya bato, mingi mingi nzinganzinga ya article 53, oyo epekisi 94% ya ba Gabons bakota na Présidence. Atako basusu bazali kosunga ntina ya mbongwana mpo na kosala ete mbongwana oyo ezali kosalema lelo ezala stable, basusu, lokola Yama, bazali kobanga ete makomi oyo ezali kaka “bombe à temps na oyo etali boyangeli” . Akebisi mpo na manipulation possible ya référendum, oyo ekoki kosalema na climat ya campagne inéquilibré en faveur ya « oui », orchestrée na baye bazali na pouvoir. Kobanga wana ya kolekisa ndelo ya bokonzi ezali koyokana mingi lokola mbongwana yango ezali kopesa bokonzi oyo ebakisami na prezida, mingimingi na oyo etali bokonzi ya bazuzi, ndenge asili konyata yango .

Benga boyokani mpe bokebi

Jean-Rémy Yama azali kaka kotyola makomi yango te; asengi boyokani ya ekolo mpo na kopekisa projet oyo kozindisa mboka na crise politique ya mozindo koleka. Asengi Général Oligui Nguema atalela lisusu bonene ya référendum eye mpe koboya bokabwani ya sika na société ya Gabon, oyo esi eningani na ba décennies ya bitumba ya politiki.

Yango wana, mbano ya référendum oyo etikali koyebana te. Texte ya Constitution ekoki kobongisa lisusu avenir politique ya Gabon to, au contraire, ko accenuer bokabwani mpe kozongisa démocratie sima, ndenge ba observateurs mingi babangaka.