Maroc: Ilyas El-Malki na motema ya polémique ya sika nsima na maloba ya kotelemela Amazigh

Maroc eningani na polémique ya sika na internet oyo, mbala oyo, ezali ko affecter bomoko ya ekolo ya bokonzi mpe sensibilité na identité. YouTuber ya lokumu ya marocaine Ilyas El-Malki, oyo ayebani déjà mpo na ba escapades na ye, azali sujet ya réaction makasi nsima na koloba maloba oyo etalelami lokola ya kofinga envers ba Amazighs, communauté berber, na tango ya en direct na ba réseaux sociaux. Sortie virulente oyo e déclenché mbala moko vague ya indignation mpe plainte collective esalemaki mpo na « incitation à haine ».

Explosion en ligne contre ba Amazighs

Nyonso ebandaki na tango ya émission en direct esika Ilyas El-Malki, alandaki na ba nkoto ya bilenge ya Maroc, abandaki kosala diatribe contre ba Amazighs. Makambo oyo ezalaki na maloba na ye, mingimingi ya nkanda, epelisaki nokinoki Internet. Ba usagers ba dénoncer nature racisme ya maloba na ye, alors que ba misusu, ko défendre liberté d’expression, balukaki ko justifier yango na nzela ya prisme ya humour noir. Kasi, mpo na bakambi ya lisanga ya ba Amazigh lokola Rachid Bouhadouz, ezali likambo ya kokanisa te kotika maloba ya ndenge wana kozanga eyano.

Rachid Bouhadouz, mobundi ya politiki mpe ya mimeseno ya bato ya Amazigh, alobi na molende ete: “Tosengeli te kotyola lolenge oyo ya diskur mpe kotalela yango lokola maseki ya moindo.” Engebene ye, kondima maloba maye ekoki kozala na mbuma mabe mpo na boyokani ya ekolo : “Soki tozali kosala ete badiskur ya ndenge wana ezala normal, tozali na likama ya kolembisa bomoko ya Maroc, mboka oyo etongami na bokeseni ya biloko na yango ya mimeseno.” Bouhadouz azali moko na bato 15 ya Berber oyo bazwaki mokano ya kosala plainte officielle contre El-Malki mpo na « incitation na haine raciale ».

Ilyas El-Malki, bopusi oyo ebimisaki ntembe

Oyo ezali mbala ya liboso te oyo balobelaka Ilyas El-Malki mpo na bantina ya mibeko. Lokola awuti kobima na boloko, esika wapi asali etumbu ya sanza misato mpo na kobundisa YouTuber mosusu, lokumu na ye esi ebebi. Atako bongo, lokumu na yango na ba réseaux etikali monene, mingimingi epai ya bilenge oyo bazali koyoka.

Likambo yango ezali kotungisa mingimingi Me Mohamed Almou, avoka ya bafundami: “Mofundami azali na bato mingi, mingimingi epai ya bilenge mpe bilenge oyo bakómi mikóló. Maloba ya koyina oyo asalelaka ekoki kozwama na pɛtɛɛ nyonso mpe kobotama lisusu na bilenge yango, oyo bazali na makanisi ya kokamwisa mpe bazali na likama mpo na maloba ya ndenge wana.” Avocat azali ko souligner awa moko ya ba fautes minene ya âge numérique : capacité ya ba figures publiques ya ko propager ba idées divisantes mpe dangereuses na impact potentiellement multiplier na viralité ya ba réseaux sociaux.

Société marocaine oyo ezali koluka boyokani

Mbala mingi, Maroc elakisami lokola ndakisa ya bomoi elongo na boyokani kati na bomoto ya mimeseno mpe ya etuka ekeseni, mingi mingi kati na ba Arabes mpe ba Amazigh, oyo bazali eteni monene ya motango ya bato ya bokonzi. Kasi, affaire oyo ekundolisi biso fragilité ya ba équilibre. Soki identité ya Amazigh endimami officiellement banda révision constitutionnelle ya 2011, question ya reconnaissance ya ba droits culturels mpe linguistiques ya ba Amazighs etikali sujet sensible.

Likambo oyo ebandisami na maloba ya El-Malki ezongisaki matata na front eye. Mpo na ba activistes Berber, likambo oyo eleki kofinga maloba ya pete. Ezali mpo na kobatela bomoto oyo mbala mingi batyaka pembeni, ata mpe kotyola. Na makanisi oyo, bazali na elikya ete bosembo ya Maroc ekozala na makoki ya kotinda nsango ya polele mpo na kotelemela kopalangana ya maloba ya koyina, kozanga kotala ntina to contexte nini.

Justice na défi ya incitation na haine

Affaire El-Malki ebimisi bongo motuna ya monene ya mokumba ya ba influenceurs mpe ba figures publiques na diffusion ya ba commentaires oyo ezali ko inciter koyina mpe racisme. Mpo na ba défenseurs ya ba Amazighs, ligne ezali claire : esengeli ko sanctionner makasi ba déclarations ya El-Malki mpo na ko éviter toute forme ya trivialisation ya haine raciale. Kasi, ntembe ezali kaka polele mpo na ndelo kati na bonsomi ya koloba mpe kolendisa koyina, mingimingi na lisanga ya Maroc epai masolo na ntina ya bomoto mpe bokeseni ya mimeseno ezali naino na ntina.

Ba réseaux sociaux, oyo ekomi ba vecteurs ya makasi ya makanisi, e amplifier impact ya lolenge oyo ya discours. Yango wana ezali na ntina mingi ete bakonzi bátya ndelo ya polele. Lokola M. Mohamed Almou amikundolaki yango, mokumba monene oyo ekweyi na bato lokola El-Malki ezali na ntina mingi koleka ntango bazali koloba na bilenge mpo na koluka bokambi. Risque, soki ba glissements wana ekangami te, ezali ya komona ba commentaires wana e échoir mpe normalisé, na détriment ya unité nationale mpe kofanda elongo.