Opposition ya Tchadi e boycotter ba élections législatives ya décembre : vers une crise politique durable ?

Maponami ya ba législateurs na Tchad, oyo esengelaki kosalema le 29 décembre 2024, esi ekangami na ntembe minene. Ba partis zomi na mitano ya opposition, oyo ba frustrés na maye bamoni lokola charade électorale, basakoli boycott na bango. Bloc eye, esalemi mingi mingi na ba critiques ya makasi ya régime ya lelo, emoni ete ba conditions esengeli mpo na maponami ya polele mpe ya bosembo ekokisami te.

Vote oyo etalelami lokola “esakolamaki” .

Mpo na opposition, maponami maye mazali moke koleka bokosi oyo ebongisami na nguya oyo ezali mpo na kolendisa bokangami na yango. Bazali ko dénoncer processus “biased” esika ba reformes fondamentales e ignorer. Ba demandes na bango ezalaki cependant claire : revision ya registre électoral, division électorale ya juste mpe ba garanties ya transparence ya solo. Kasi liboso ya kozanga biyano ya kosepelisa, baponaki kosangana te na oyo balobaka lokola “lisano ya zoba”

Mpo na opposition, maponami maye mazali moke koleka bokosi oyo ebongisami na nguya oyo ezali mpo na kolendisa bokangami na yango. Bazali ko dénoncer processus “biased” esika ba reformes fondamentales e ignorer. Ba demandes na bango ezalaki cependant claire : revision ya registre électoral, division électorale ya juste mpe ba garanties ya transparence ya solo. Kasi liboso ya kozanga biyano ya kosepelisa, baponaki kosangana te na oyo balobeli lokola “lisano ya zoba”.

Annonce ya boycott oyo ezali kaka te manifestation ya insatisfaction, kasi ezali mpe ko représenter frein na processus ya transition démocratique oyo ebandaki sima ya liwa ya ancien président Idriss Déby na 2021. Mokitani na ye, Mahamat Idriss Déby , déjà sous-vaisse mpo na gestion autocratique na yango , efundami mpo na kolinga kofandisa na ndenge ya sikisiki nguya na yango na kobongisaka maponami « sima ya ba portes fermées », sans concurrence politique ya solo.

Dilemme ya ba Transformateurs

Ntango opposition radicale epesi mokɔngɔ na maponami, ba partis misusu ezali kaka kokakatana. Oyo ezali likambo ya ba Transformateurs, mouvement oyo ekambami na opposant influent Succès Masra. Atako amonisaki ete azali na ntembe, Masra apesaki likanisi ete bato bakoki kosangana na yango soki bakokisi makambo mosusu. Yango esangisi, mingi mingi, mikano ya polele mpo na kopesa ndanga ya polele ya mosala ya maponami mpe bosangani ya bosembo ya bato banso oyo bazali na likambo.

Indecision ya ba Transformers ezali kolakisa climat politique fracturé esika ezala ba acteurs pro-gouvernement to opposition ba monani te ba trouver ba points communs. Bobongisi ya ba candidatures ya ba partis proches ya pouvoir, en parallèlement na boycott oyo, ezali kolakisa complexité ya paysage politique ya Tchad.

Transition démocratique oyo ezali na likama?

Boycott oyo eza sans conséquences te. Koboya kosangana na maponami maye ekokaki kaka te kotia ntembe na légitimité ya Parlement oyo ekoya, kasi mpe ko profonder crise politique na Tchad. Ba observateurs misusu bazali kobanga ete mokano moye mokomatisa ba tensions sociales mpe ba divisions politiques déjà bien marquée wuto création ya Conseil national ya transition na 2021.

Ya solo, opposition efundi régime ya Mahamat Idriss Déby na kosalela transition oyo lokola outil mpo na ko prolonger na ndenge ya indéfini contrôle na yango na mboka, sous couverture ya légitimité démocratique. Kozanga opposition makasi mpo na ko contreéquilibrer ba partis pro-régime, bobangi ezali ete maponami maye makoma exercice simple mpo na kobatela statu quo.

Nzela ya maponami ya bosembo mpe ya bosangisi bato banso na yango emonani lokola ete ezali na likama koleka. Mpe soki basusu bazali naino na elikya ya likamwisi ya miniti ya nsuka mpo na kozongisa bondimi na mosala ya maponami, ezali polele ete nzela ya démocratie ya solo na Tchad epalangani na mitambo.