Mali: incertitude ekoli nzinganzinga ya bato ya politiki bakangami wuto juin

Koleka sanza minei eleki wuto bokangami ya bato zomi na moko ya ntina na scène politique ya Mali, baye ya “Déclaration ya le 31 mars” – boyokani bozali kosenga bozongi na ordre constitutionnel. Bafundami mpo na “kotelemela bosaleli bokonzi ya malamu”, bakangami wuto le 20 juin 2024 mpe bapalangani na ba boloko misato na ekolo mobimba. Atako komeka kosala mediation elongaki te mpe procureur eboyaki kobimisama mpo na mwa ntango, kozanga koyeba makambo ekolaki mpo na balingami mpe baninga na bango, mpe yango epelisaki mayoki ya kozanga bosepeli mpe ya kozanga elikya.

Blocage politique mpe judiciaire moko

Bakangami ya « Déclaration ya le 31 mars » basanganaki na juin 2024, atako officiellement etelemisamaki misala ya politiki na Mali, mokano moye mopesamaki na bakonzi ya transition. Likita yango esalaki ete báfunda bango ete balukaki kotɛmɛla bokonzi, ntina oyo basungi na bango mosusu balobaka ete ezali kotungisa bato na bosembo te mpe na makambo ya politiki. Banda wana, bandeko na bango bazali kofunda ekateli ya bakonzi ya kozongisa nsima kobimisama na bango.

Na sanza ya Sɛtɛmbɛ, zuzi moko oyo azalaki kosala bolukiluki apesaki mitindo ete bábimisa bango mpo na mwa ntango, kasi prokirɛrɛ atyaki ekateli yango, mpe na ndenge yango, atindaki likambo yango na Cour d’appel. Kino lelo, audience yango esalemi nanu te. Avocat moko ya défense azali na mawa mpo na bozangi wana ya dati ya suka ya polele, kotikaka bakangami na limbo ya mibeko, kozanga horizon ya sikisiki: “Na mibeko, esengeli kobimisa bango. Kasi, ebongiseli na biso ya bosembo ezali na bonsomi mpe na lipanda mpo na koyangela mibeko? » atuni.

Kozela “geste politique”?

Bandeko mosusu ya bakangami bakanisaka ete bakonzi ya transition bakokaki kozela ntango oyo ebongi mpo na kosala, mbala mosusu koluka kosalela likambo yango mpo na kokokisa mikano ya politiki. “Mbala mosusu bazali kozela kino bakosilisa Charte nationale mpo na boyokani, to kutu kobongisa maponami, mpo na kosala geste ya elilingi na kosikola baninga na biso,” elobi liziba moko ya penepene na likambo yango. Ba hypothèses eye ezali kolakisa mawa oyo ezali se kokola na bandeko mpe basungi ya bakangami, baye bazali na mawa mpo na exploitation politique ya justice ya Mali.

Charte ya kimia mpe boyokani, projet ya liboso ya gouvernement transition, ezali na mokano officiellement kobongisa mboka mpo na maponami maye makosukisa régime militaire na esika na yango. Kasi, retard mpe bozangi bondimi oyo ezali zinga zinga ya initiative oyo ezali kopekisa lisungi ya société civile, nzokande situation ya ba prisonniers politiques etikali point sensible oyo ekoki kopesa kilo na perception ya transition.

Vers soutien populaire?

Liboso ya impasse juridique, ba organisations oyo e signer Déclaration ya le 31 mars ezali kotalela kobongola stratégie. Mingi kati na bango ba planifier ba actions publiques mpo na ko mobiliser opinion ya Mali en faveur ya ba détenés. Kati na misala miye, Mouvement Reconstruire – Baara ni yiriwa ya Mahamadou Konaté mpe lingomba Yelema ya Premier ministre ya kala Moussa Mara babandi mbela na ba Maliens mpo na action symbolique : « trois minutes ya pause » lundi ekoya na 11 a.m., na tango wana bana mboka bakozala na makoki ya kosambela to ko diffuser ba messages ya soutien na ba prisonniers politiques.

Bakonzi wana bazali kaka bango moko te oyo bazali ko cibler na repression. Bato basusu baye bakangami sik’oyo ezali mokomi ya radio Ras Bath, blogueur mpe activiste Rose Vie Chère, activiste communautaire Clément Dembélé, mpe économiste Étienne Fakaba Sissoko. Bango nyonso bazali na likambo moko ete batyolaki na miso ya bato bakonzi ya transition. Bomati ya ba détentions wana elamusaka soucis ya partie ya société civile mpe e renforcer climat ya déconfiance envers gouvernement transitoire, oyo emonani lokola ezali ko répresser mingi envers ba voix dissidents.

Situation ya ba prisonniers ya conscience, reflet ya justice na crise

Bokangami ya ntango molai ya bato baye ya politiki mpe ya société civile ezali kolakisa climat politique ya tension mpe ezali kolakisa mikakatano ya système ya justice ya Mali mpo na koloba lipanda na yango. Mpo na ba observateurs mingi, kozanga bokende liboso mpo na kobimisama na bango etatoli exploitation judiciaire esika wapi justice esalelamaka mpo na ko étouffer dissent mpe kobatela pouvoir. Situation oyo ezali ko éroder confiance ya population na ba institutions, oyo ezalaki na espoir ya komona ba réformes ebima sima ya ba promesses ya transition.

Situation ya bakangami baye ezali mpe kolakisa mikakatano miye mizali kokutana na transition ya Mali, oyo ekangami kati na bosenga ya stabilité mpe bilaka ya démocratie. Na koyeisa ntango molai bozangi bondimi mpe kobakisa mayele ya kozongisa nsima, bakonzi ya mbongwana bazali na likama ya kolongola eteni ya bato oyo ezali se kokola, oyo bazali kotungisama mpo na bozangi bokende liboso mpo na bosembo mpe bonsomi ya koloba.