Mozambique: Parti ya bokonzi ezali kokamba na ba provinces nionso selon ba résultats provisoires

Maponami ya mokonzi ya mboka mauti kosalema na Mozambique mapesi litomba ya polele na Frelimo (Front de libération ya Mozambique), lingomba liye lizali na bokonzi wuto lipanda ya mboka. Ba résultats provisoires emonisi que Frelimo azali na liboso na ba provinces nionso ya mboka, na yango elendisi bokangami ya lisolo ya parti na politique ya Mozambique. Kasi, elonga oyo emonani na maponami ebimisi mituna na ntina ya polele mpe mbala na mbala ya mosala, mpe lisusu mbano ya politiki oyo ekoya mpo na Mozambique.

Frelimo: domination oyo ekoki koningana te?

Na bokambi ya président Filipe Nyusi oyo azali kolongwa, Frelimo elongaki kobatela hégémonie politique na yango na ba régions nionso ya Mozambique, kobanda na ba provinces oyo ezali na bingumba mingi tii na ba zones rurales. Parti eye, oyo eyangelaki Mozambique wuto suka ya bokonzi ya ba colons portugais na 1975, ezuaka litomba na réseau oyo esalemi malamu na ba institutions ya mboka, epesaka yango avantage monene koleka ba rivaux na yango.

Maponami maye mazali mpe bozongisi mpo Filipe Nyusi, oyo akoki lisusu koponama te mpo na ndelo ya mandat constitutionnel, azali kobongisa bolongwi na ye. Yango wana Frelimo etie candidat na yango, oyo amonani malamu na nzela ya kozwa esika ya Nyusi mpe ko prolonger domination ya parti na scène politique.

Ba critiques ya transparence ya vote

Soki ba résultats provisionnels elakisaka avance claire mpo na Frelimo, ezali te sans ko soulever mituna. Ba observateurs locales mpe internationales, lokola mpe opposition, ba lakisi mitungisi mpo na bosembo ya maponami maye. Makambo mingi elobamaki, kati na yango bifundeli ya kotondisa mikanda ya maponami, mobulu na bisika misusu ya maponami mpe bipekiseli bipesamaki na opposition. Ba éléments wana ekoki ko contater légitimité ya ba résultats, ata soki Frelimo amonani solidement en avant.

Renamo (Resistance nationale ya Mozambique), lingomba monene ya opposition, esi etelemeli ba résultats mosusu. Formation eye, oyo ememaki guerre civile ya molayi contre Frelimo avant ekoma parti politique, ekutanaki mbala na mbala na ba accusations ya fraude na ba élections eleki. Matata kati na ba partis mibale ya Mozambique oyo ezali na bokonzi ekoki komata soki Renamo ezwi mokano ya koboya ba résultats ya suka, oyo ekoki kozongisa ba régions misusu na instabilité.

Avenir politique oyo eyebani te

Nzokande, elonga oyo ekoki kozala ya Frelimo esilisaka mikakatano ya structure ya Mozambique te. Ekólo yango ezali naino kokutana na mikakatano minene ya nkita, na ndakisa bobola oyo ezali na bisika mosusu, bokeseni oyo ezali komonana polele na kati ya bato, mpe ezalela ya libateli oyo ezali makasi te na etúká ya nɔrdi, oyo ezali kotungisa batomboki oyo bazali na bibundeli. Nord ya mboka, oyo ezali na biloko mingi ya bozalisi, ezali mingimingi na bozangi bokengi, na bituluku ya ba Islamistes oyo ezali kosala na etuka ya Cabo Delgado.

Futur président akosengela kaka te ko gérer ba défis internes, kasi mpe ko naviguer na climat politique tensionné, na opposition oyo emonani lokola prêt te ya kondima passivement ba résultats. Motuna ya kimya ya mikolo milayi kati na Frelimo mpe Renamo mpe etikali polele, atako boyokani ya kimya bosalamaki na mibu mileki. Maponami oyo bato bakanisaka ete ezali sembo te to oyo esalemi na mayele mabe ekoki kotya matomba wana ya pɛtɛɛ na likama.

Mosala ya ba partenaires internationals

Avenir ya Mozambique etali kaka politique interne na yango te. Mboka ezali mpe na nse ya liso ya bokengeli ya lisanga ya mokili mobimba. Lokola ezali na ba réserves minene ya gaz naturel, Mozambique ebendaka ba investisseurs ya bapaya, mingi mingi ba multinationales ya Europe mpe ya Amerika. Kasi, stabilité politique ezali condition ya ntina mpo na ba investissements wana ebongwana na source ya développement durable.

Union africaine mpe mangomba masusu ma bituka batindi batali mpo na kolandela nzela ya maponami, mpe balapolo na bango mpo na bokambami ya maponami makozala na ntina mingi mpo na kotala bosolo ya mbano. Soki ba observateurs baye bandimi ba irregularités, Mozambique ekoki kokutana na ba sanctions internationales, to retard na ba investissements oyo esengeli mingi mpo na développement na yango.

Vers la continuité to changement fondamental?

Atako ba résultats provisoires etie Frelimo liboso na ba provinces nionso ya Mozambique, etikali komonana soki ba résultats wana ekozala contesté mpe ndenge nini mboka ekosimba ba tensions politiques sima ya maponami. Soki emonani ete ekolonga ya lingomba oyo ezali koyangela ezali ya solo, mikakatano oyo ezali liboso ezali mingi: kosala ete nɔrdi ezala stable, ekokóma makasi ya demokrasi, mpe nkita ekozonga.

Mpo na Mozambique, maponami maye mazali komonisa ntango ya ntina mingi. Motuna monene etikali soki mboka ekoki kolonga bokabwani na yango ya politiki mpe ya bomoi ya bato, to soki matata nzinganzinga ya voti ekofungola mokapo ya sika ya mobulu.