Chagos: Royaume-Uni esili komibongisa mpo na kopesa bokonzi ya bisanga yango na Maurice, elonga ya lisolo

Nsima ya bambula mingi ya matata, motuna ya bisanga ya Chagos, bisanga oyo ezali na Mbu ya Indien mpe oyo Maurice esɛngi, ezali kokutana na mbongwana monene. Royaume-Uni, oyo banda kala ezalaki kotɛmɛla kopesa bokonzi nyonso, esakolaki mokano na yango ya kopesa bisanga yango na Maurice. Ekateli oyo ezali nsuka ya matata ya géopolitique oyo ebandaki na bambula ya 1960, ntango babenganaki ba Chagossiens mpo na kopesa nzela na kotonga base militaire ya Amerika na Diego Garcia, esanga oyo eleki monene na archipel.

Matata oyo eumeli mingi

Conflit sur Chagos ewuti na ba années 1960, tango Royaume-Uni, alors na processus ya décolonisation, e détacher archipel na Maurice, avant e louer yango na Etats-Unis mpo na construction ya base militaire stratégique na Diego Garcia. Détachement oyo elandaki na expulsion forcé ya plusieurs milliers ya ba Chagossiens, oyo bakendeki na Maurice, Seychelles mpe Royaume-Uni. Na boumeli ya bambula mingi, bato yango oyo bautaki na boombo bazali kobunda mpo na lotomo na bango ya kozonga mpe mpo na kozongisa bokonzi na Maurice, etumba oyo Nations Unies mpe Cour internationale de justice (CIJ) basungaka.

Na 2019, CIJ ebimisaki opinion consultatif en faveur ya Maurice, esakolaki que occupation britannique ezali illégal mpe esengaki décolonisation mobimba ya archipel. Atako toli oyo ekangami na mibeko te, ebakisaki bopusi ya mikili mingi likoló na Royaume-Uni.

Point de retour décisif mpo na archipel

Yango wana geste ya Royaume-Uni ezali elonga monene mpo na Maurice mpe ba Chagossiens. Mpo na bato mingi, yango ezali kondima na retare kozanga bosembo ya lisolo oyo esalemaki epai ya bafandi yango, oyo ntomo na bango ebebisami banda koleka ndambo ya ekeke. Kasi, kopesa bokonzi ekoki kozwa basanza mingi, na masolo ya mindondo oyo ezali komonana, mingi mpenza mpo na avenir ya base militaire américaine ya Diego Garcia, likambo monene ya stratégique mpo na Etats-Unis na etuka eye.

Base militaire oyo ezali na ntina mingi mpo na misala ya Etats-Unis na Asie du Sud mpe na Moyen-Orient, mpe mbongwana nyonso na ezalela ya mibeko ya bisanga ekoki kosala ete mbongwana ya diplomasi ya ntina ezala. Maurice atako bongo esi elakisaki mposa na yango ya kobatela boyokani na Etats-Unis na oyo etali bosaleli ya base oyo.

Époque ya sika pona ba Chagossiens?

Atako makambo mikemike oyo etali kozongisa bisanga yango etikali naino te, bato ya Chagossiens oyo bakendeki na boombo, mingimingi baoyo bafandaka na Maurice mpe na Royaume-Uni, bazali na elikya ete ekateli yango ekosala ete bándima lotomo na bango ya kozonga. Kino sikoyo, bilaka mingi ya politiki oyo etali kozongisa bango na mboka na bango mpe kozongisa bango na bisika na bango etikali kokokisama te. Litambe elandi ekozala na ntina mingi mpo na kosala ete bavandi baye, baye balongolamaki na makasi, bakoka kozonga na mabele ya bankoko na bango.

Premier ministre ya Maurice, Pravind Jugnauth, asepelaki na mokano oyo ya lisolo, amonaki yango lokola nsuka ya injustice colonial. Bato mingi oyo batalaka yango bakanisaka ete ekateli yango ekoki mpe kotinda bato básɛnga makambo mosusu ya ndenge wana na Afrika mpe na mokili mobimba, epai mituna ya bokonzi oyo esalemaki nsima ya bokonzi ya bakolonia etikali na ntina.

Libula ya bokonzi ya Angleterre etiamaki ntembe lisusu

Kolongolama ya Royaume-Uni na Chagos ezali kaka elonga te mpo na Maurice, kasi ezali mpe elembo makasi ya mokakatano mpo na ba vestiges ya colonialisme britannique. Bisanga ya Chagos, lokola bateritware mosusu ya mikili ya bapaya oyo ezali na nse ya bokonzi ya Angleterre, ezali bilembo ya mimeseno ya bokonzi ya bakolonia oyo ezwamaki na ekeke ya 19 mpe na ebandeli ya ekeke ya 20. Démarche oyo ezali na kati ya mouvement ya monene mpo na ko corriger ba injustices historiques, atako mingi bazali ko critiquer processus ya malembe mpe le fait que ezui ba décennies ebele mpo na kokoma na point oyo.

Débat oyo ezali zinga zinga ya ba Îles Chagos ezali mpe rappel ya rôle central oyo ba bases militaires stratégiques ezali na yango na géopolitique moderne. Ata sima ya cession ya souveraineté, présence ya Diego Garcia sous contrôle militaire américain ekozala kaka likambo monene ya géopolitique, oyo ekozala na influence na ba relations entre ba grandes puissances na région ya océan indien.