Navette ya masuwa na lac Kivu: fatalité to fiasco ya gouvernance maritime na RDC?

Likambo ya mawa na lac Kivu, le 4 octobre 2024 oyo, esali lisusu na République démocratique du Congo. Na masuwa oyo esengelaki kokangisa Minova na Goma, bato koleka 70 babungisaki bomoi na bango na oyo emonani lokola likambo mosusu ya mawa na mai ya Laki Kivu, oyo etungisamaki na masuwa oyo ezongaka mbala na mbala. Mpage provisoire ezali monene, kasi bakonzi bazali kobanga ete ekomata lokola bolukiluki ezali kokende liboso. Lolenge oyo ya drame ezali na mawa mingi, ezali kobimisa état catastrophique ya gestion ya secteur maritime na mboka.

Tragédie oyo ekoki ko éviter, routine ya macabre?

Ba témoignages elobeli surchargement ya masuwa, négligence ya polele oyo ezali ko souligner ba déficiences glaring na ba règlements. Na mayi ya Congo, mbala mingi ezalaka loterie morbide : kobanda mobembo elakisi kosambela po okoma na bomoyi. Masuwa, oyo mbala mingi etondi na biloko mpe bato mingi, oyo ezangi ba vestes de sauvegarde mpe oyo ebatelami mingi te, ekómaka mpenza ba sanduku ya ebembe oyo ezali kopumbwapumbwa.

Kozinda yango ezali na kati ya liste molai ya makama ya ndenge wana. Bobele na 2022, makama mingi oyo ebomaki bato esilaki kobima na mitó ya makambo, kati na yango likambo mosusu ya mawa na sanza ya Yuni, oyo ezali naino na Laki Kivu. Scénarios etikali ndenge moko : surcharge, ba bateaux délapidés, manque ya ba contrôles adéquats. Likambo mokomoko ya mawa elandi na badiskur ndenge moko, bilaka ndenge moko oyo ebukani. Lisolo ya déjà vu oyo ezali kokoba kozua ba vie ya ba innocents.

Mpo na nini Laki Kivu ebomaka boye?

Laki Kivu, ndelo ya bozalisi kati na RDC na Rwanda, ezali nzela ya ntina ya transport, oyo ekangisaka bingumba lokola Goma mpe Bukavu. Soki banzela ya kotyela motema mpe nzela mosusu ya komema biloko ezali te, bafandi bazali na nzela mosusu te bobele komema bamasuwa yango mpo na mobembo na bango ya mokolo na mokolo to mpo na komema biloko. Kasi nsima ya likambo yango oyo emonani ete ezali pɛtɛɛ ezali na likambo moko ya molili: kozanga bokonzi ya makasi likoló ya bamasuwa yango. Masuwa mingi oyo ezali kotambolatambola na laki yango ezali mpenza biloko oyo ebebi, oyo ezali na rouille, oyo ebatelami malamu te, mpe mbala mingi te bakonzi oyo bazali na bokonzi batambwisaka yango.

Ba solutions moko boye? Pete koloba koleka kosala

Na ntango nyonso oyo masuwa ekweli, bakonzi balakaka mbongwana. Tozali kolobela kolendisa bokengeli ya masuwa, kotia mibeko ya makasi mpo na bokengi, mpe koyebisa bato na ntina ya bokengi na mai. Kasi, eloko moko te ebongwanaka mpenza. Ba infrastructures ya libongo ezali ya ebandeli, mpe ba gardes côtières, soki bazali, mbala mingi bazalaka na équipement moke mpe bazwaka formasyo malamu te. Corruption endémique esalisaka makambo te. Ezali likambo ya sika te ete bakapiteni bápesa bakonzi kanyaka mpo bákoka kozwa bato oyo baleki ndelo oyo epesami ndingisa.

Ba experts bakanisaka que réforme ya solo ya secteur maritime esengeli. RDC ezali na ba ressources hydrauliques minene, kasi mingi mingi esalemi malamu te mpe ezali na mibeko ya mabe. Secteur ekokaki kozala modernisé na financement adéquat, kasi na mboka oyo franc nionso emonani lokola ezali kolimwa na ba tournant mpe ba tournant ya corruption, espoir oyo emonani mosika.

Souvenir ya ba castaways babosani

Likambo ya mawa mingi ezali ete nsima ya bililingi ya malili ya bato oyo bazwi mpasi ebombaka masolo ya bomoi, mabota oyo ekabwani. Mokumbi motuka moko na moko na masuwa azalaki na lisolo, bandoto, bilikya. Kasi na mobulu ya makambo oyo ezali kosalema lelo oyo, mbala mingi babosanaka bato yango oyo babwakami. Ba steles, ba monuments to ba tributs moke nde efutamaka na mibali, basi mpe bana wana oyo bakufaki na kati ya indifférence générale. Cycle infernal ya masuwa oyo epanzani ekobanda lisusu, mpe elongo na yango, mbonge ya mawa mpe ya mawa.

Tango ya ba actions concrètes

Ezali tango mpo na bakonzi bazwa likambo ya maritime na lisɛki te. Laki Kivu ezali libanga ya motuya ya bozalisi, kasi ezali mpe cimetière ya mayi. Ntango nyonso oyo mibeko etikali na bolɛmbu mpe kozanga libateli ezali koyangela na masuwa yango, makambo wana ya mawa ekolanda kosalema.

Solution esengaka approche ya makasi : ko imposer ba sanctions na ba capitaines na ba propriétaires ya ba bateaux négligents, ko réhabiliter ba infrastructures, ko former ba équipes ya rescue mpe surtout, ko lancer campagne ya sensibilisation ya monene. Kasi yango esɛngaka kozala na bolingi ya politiki oyo bato mingi batalelaka ete ezangi.

Na suka, lac Kivu ekolanda kosopana na mayi ya miso mpe makila tant que RDC ezwi mokano ya kobundisa problème oyo mutu na mutu te. Ezali tango ekoki ete bomoi ya bana mboka ebatelama na suka, na mabele mpe na mayi.